«آرته» چیست؟

آرته در غالب ترجمه های محاورات افلاطون منجمله مجموعه چهارجلدی محاورات افلاطون ترجمه ی محمد حسن لطفی و رضا کاویانی «فضیلت» معنا شده اما این طور به نظرم می رسد که فضیلت ترجمه ای نارسا و ناصحیح است، فضیلت در ذهن مخاطب فارسی زبان ویژگی های ستوده اخلاقی تعریف شده، یعنی مولفه ای مثبت که نقیض آن اگر رذیلت نباشد دست کم نوعی بی بهره‌گی از صفات برتر است. وقتی صحبت از فضیلت بودن «شجاعت» است، بی بهره بودن از شجاعت اگر بزدلی تعبیر نشود دست کم نشان از نقص و کمبودی دارد.
جناب لطفی در چاپ اول این ترجمه برای واژه «آرته» معادل «قابلیت» را به کار می برد که به نظر صحیح تر می رسد. چرا در چاپ های بعدی «قابلیت» را کنار گذاشته و از «فضیلت» بهره جسته؟ نمی دانم، شاید به خاطر همسانی با مترجمان دیگر.
چرا «قابلیت» را درست تر می دانم؟ چون به لحاظ منطقی و کلامی اگرچه «قابلیت» واژه ای مثبت است اما نقیض آن منفی نیست. شجاع بودن مثبت است اما شجاع نبودن ویژگی منفی‌ای نیست، خنثی و بی اثر است. در واقع اگر «شجاعت» را از دریچه قابلیت ببینیم دیگر با دوگانه ی شجاع و بزدل مواجه نمی شویم، حاصل پیوستاری خواهد بود که با شجاع شروع می شود و به بزدل ختم می شود.
پیشنهاد من! من «آرته» را «استعداد» معنا می کنم، نارسایی های «فضیلت» را ندارد، هم معنی با قابلیت است و ذهن مخاطب فارسی زبان (حداقل در ایران، در مورد افغان ها و تاجیک های عزیز مطمئن نیستم) با آن آشناتر است.

بازدیدها: 46